تأثیر پوشش گیاهی برخواص میکرومورفولوژیک خاک(مطالعه موردی ایستگاه تحقیقاتی کرکج)

میکرومورفولوژی بعنوان شاخه ای ازعلم خاکشناسی، مکمل مطالع? پیدایش و رده بندی خاک می باشد که در این تحقیق نیز جهت بررسی های مربوطه از آن استفاده شده است. طی این بررسی پنج خاکرخ در اراضی تحقیقاتی کرکج با پوشش های گیاهی کلزا، ذرّت، یونجه، کاربری باغ سیب و پوشش گیاهی جنگلی سوزنی برگها (کاج) همراه با یک خاکرخ شاهد و بدون پوشش گیاهی در طول جغرافیایی 00و ْ46 الی 30و ْ 46 شرقی و عرض جغرافیایی 00و ْ 38 الی 15و ْ 38 شمالی جهت بررسی خواص میکرومورفولوژیکی حفر و تشریح گردیدند. پس از حفر و تشریح خاکرخ ها، نمونه های دست نخورده و دست خورده برای مطالعات میکرومورفولوژیکی و فیزیکوشیمیایی برداشته شد و پس از انجام آزمایش های فیزیکی و شیمیایی و تهیه برش های نازک، ویژگی هایی از قبیل خاکدانه ها، حفره ها و منافذ خاک، اجزای اصلی یا بنیادی معدنی و آلی، ریزساختارها، با میکروسکوپ پلاریزان مطالعه گردیدند. بررسی ها نشان داد که در کلیه خاکرخ ها از بالا به پایین وضعیت ساختمان خاک ضعیف می شود و این امر بیانگر حضور ریشه و اثر مثبت آن همراه با حضور مواد آلی بالا در این لایه ها نسبت به لایه های پایین در جهت خاکدانه سازی است. حضور حالت بدون ساختمان تکدانه و تفاوت در اندازه و شکل و فراوانی کانی ها در افق های زیرین تمامی خاکرخ ها در مقایسه با افق های فوقانی حاکی از آبرفتی و رسوبات رودخانه ای بودن خاکهای منطقه می باشد. در مقایسه پوششهای گیاهی مختلف و اثر آنها برساختمان خاک با توجّه به داده های حاصل از آزمایشهای شیمیایی و صور مشاهده شده در برشهای نازک در خصوص میزان مواد آلی و خاکدانه سازی و ساختمان به ترتیب در باغ سیب، درختان سوزنی برگ، ذرّت، یونجه و کلزا وضعیت مطلوبتری حاکم بوده و در مقایسه هر یک از این خاکرخ ها با خاکرخ بدون کشت وضعیت مطلوبتر در خاکرخ تحت کشت دیده می شود. با توجه به روند مشابه شاخص نسبت ذرات درشت به ریز در تمامی خاکرخ ها، این شاخص بعلت رسوبات ناشی از ته نشست های رودخانه ای در هر خاکرخ از بالا به پایین روند افزایشی نشان می دهد. همچنین مطالعه اثر ادوات خاک ورزی بر فشردگی خاک نیز نشان دهنده عمق متوسط 50 سانتیمتری خاک بعنوان حداکثر عمق فشردگی در خاکرخ های تحت پوشش های گیاهان زراعی بوده که وجود منافذ بهم خورده و بسته شده در لایه های سطحی می-تواند دلیلی بر تحت تأثیر قرار گرفتن آنها توسط این ادوات باشد. حضور پوشش ها و ندول های آهن و اکسیدهای آهن و منگنز در افق های مختلف حکایت از وجود آب و بروز شرایط اکسایش و کاهش است که با توجّه به کم بارش بودن اقلیم منطقه و عمیق بودن آب زیرزمینی علّت را می توان در عدم رعایت دورهای مناسب آبیاری دانست. شایان ذکر است که این وضعیت در خاکرخ های تحت کشت کلزا، یونجه، ذرّت بیش از خاکرخ های مربوط به درختان سیب و سوزنی برگ می باشد. پوشش های آهکی از جمله نمودهای خاکساختی کربناتی اند که در تشکیل آنها میزان دی اکسیدکربن ناشی از تنفس ریشه و تأثیر آن بر میزان انحلال و رسوب کربناتها از اهمیّت خاصی برخوردار است، لذا با توجه به این موضوع، نمودهای خاکساختی کربناتی در کاربری کلزا ، یونجه و ذرّت بیش از باغ سیب و سوزنی برگ کاج مشاهده می گردد. همچنین بر اساس خواص مرفولوژیکی و نتایج حاصله از تجزیه های فیزیکوشیمیایی، خاکهای منطقه در رده اینسپتی سول و در زیر رده زرپت (xerept ) قرار دارند و دارای رژیم حرارتی مزیک و رژیم رطوبتی زریک می باشند.